مقاومت میکروبی یکی از جدیترین تهدیدهای سلامت در جهان، از جمله در ایران، به شمار میرود. سالها مصرف نادرست و بیشازحد آنتیبیوتیکها موجب شده بسیاری از باکتریها در برابر داروهای موجود مقاوم شوند و درمان عفونتهایی که پیشتر ساده و کمهزینه بودند، اکنون دشوارتر و پرهزینهتر شود. این روند علاوه بر افزایش مدت بستری و طول درمان، فشار اقتصادی قابل توجهی را بر نظام سلامت و خانوادهها تحمیل میکند. در ایران، عواملی همچون مصرف خودسرانه آنتیبیوتیکها، استفاده از داروهای باقیمانده در منزل، قطع زودهنگام درمان و درخواست غیرضروری آنتیبیوتیک از پزشک، از اصلیترین دلایل تشدید مقاومت میکروبی هستند. همچنان بسیاری از مردم تصور میکنند آنتیبیوتیک برای سرماخوردگی یا عفونتهای ویروسی مفید است؛ باوری نادرست که منجر به مصرف بیفایده و گاه خطرناک این داروها میشود. برای کنترل این بحران، افزایش آگاهی و تغییر رفتار مصرفکنندگان اهمیت ویژهای دارد. اصول صحیح مصرف آنتیبیوتیک شامل موارد زیر است: آنتیبیوتیک فقط برای درمان عفونتهای با منشأ باکتریایی کاربرد دارد و بر ویروسهایی مانند سرماخوردگی، آنفلوآنزا یا کرونا اثری ندارد. مصرف آنتیبیوتیک باید صرفاً با نسخه و تشخیص پزشک انجام شود، نه براساس توصیه اطرافیان یا تجربیات شخصی. دوره درمان باید بهطور کامل طی شود، حتی اگر علائم بیماری زودتر برطرف شود. استفاده از آنتیبیوتیکهای باقیمانده یا مصرف مشترک دارو با دیگران کاملاً ممنوع است. پایبندی جامعه به این اصول نقشی تعیینکننده در کاهش مقاومت میکروبی و حفظ اثربخشی داروهای موجود دارد. مقابله با این معضل نیازمند همکاری مردم، کادر درمان و سیاستگذاران حوزه سلامت است. اگر امروز برای مهار مقاومت میکروبی اقدام نکنیم، ممکن است در آینده با عفونتهایی مواجه شویم که درمان آنها بسیار دشوار یا حتی غیرممکن باشد. تیم کنترل عفونت بیمارستان شهید هاشمینژاد مشهد با هدف ارتقای ایمنی بیماران، کاهش بروز عفونتهای بیمارستانی و ترویج مصرف منطقی و مسئولانهٔ آنتیبیوتیکها، با تمام توان در مسیر بهبود کیفیت خدمات سلامت گام برمیدارد. در جهانی که مقاومت میکروبی به یکی از جدیترین چالشهای نظامهای سلامت تبدیل شده است، نقش علمی، نظاممند و مداخلهگر این تیم بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.
دکتر الهام هنرجو—متخصص بیماریهای عفونی، فلوشیپ عفونتهای بیمارستانی، استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد، پزشک کنترل عفونت و مسئول استواردشیپ آنتیبیوتیکی بیمارستان شهید هاشمینژاد